همه چیز درباره ترانزیت

ترانزیت به چه معنایی است؟

ترانزیت به معنای عبور یا عبور از یک مکان به مقصد نهایی است. در مفهوم عمومی، ترانزیت به واسطه سفر از یک نقطه به نقطه دیگر، بدون اقامت طولانی در محل عبور، انجام می‌شود. به طور معمول، ترانزیت در حالتی رخ می‌دهد که فرد یا مسافر به منظور رسیدن به مقصد نهایی خود، نیاز به ترکینگ یا توقف موقت در یک نقطه میانی دارد.
ترانزیت معمولاً در مورد سفرهای هوایی، دریایی یا خاکی صادق استفاده می‌شود. برای مثال، در یک سفر هوایی، ترانزیت به معنای تغییر هواپیما در یک فرودگاه میانی است، بدون اقامت طولانی در آنجا. در مواردی که مسافر برای رسیدن به مقصد نهایی خود نیاز به تغییر وسیله نقلیه یا مسیر دارد، می‌توان از عبارت “ترانزیت” استفاده کرد.
ترانزیت می‌تواند برای مسافران یا کالاها انجام شود و ممکن است به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد، از جمله تغییرات برنامه‌ریزی سفر، انتقال از یک وسیله نقلیه به دیگری، یا نیاز به توقف موقت در محلی برای انجام معاملات تجاری یا اداری.
به طور خلاصه، ترانزیت به معنای عبور و عبور از یک نقطه میانی در مسیر سفر به مقصد نهایی است، بدون اقامت طولانی در آنجا.
یک اصلاح لاتین وجود دارد، به نام ترانزیت (Transit). ترانزیت در زبان‌های اروپایی و انگلیسی به معنای منتقل کردن و جابجایی است؛ در زبان فارسی، ترانزیت یک عبارت حقوقی است که بیش‌تر با گمرک سروکار دارد. کلمه ترانزیت (Transit) در فرهنگ لغت آکسفورد، به معنای انتقال یا جابجایی اشیاء و افراد از شهری به شهر دیگر یا از کشوری به کشور دیگر است.

ترانزیت کالا چیست؟

ترانزیت کالا به معنای حرکت و انتقال کالا از یک مبدأ به یک مقصد نهایی است، با عبور از یک نقطه میانی در مسیر. این فرآیند معمولاً در زنجیره تأمین و حمل و نقل بین‌المللی کالاها اتفاق می‌افتد.
ترانزیت کالا ممکن است به دلایل مختلفی انجام شود. به عنوان مثال، در صنعت حمل و نقل، کالاها ممکن است از یک بندر یا فرودگاه مبدأ به یک نقطه مقصد نهایی در سراسر جهان انتقال یابند. در این مسیر، کالاها ممکن است به وسیله کشتی، هواپیما، قطار، یا ماشین حمل و نقل جابجا شوند. هنگامی که کالاها در مسیر به مقصد نهایی خود قرار دارند، ممکن است برای مدت زمان کوتاهی در یک نقطه میانی توقف کنند، تا بررسی‌های گمرکی، تغییر وسیله نقلیه، یا ترتیبات دیگری انجام شود.
ترانزیت کالا مهمترین عوامل در موفقیت تجارت بین‌المللی است. این فرآیند به شرکت‌ها امکان می‌دهد کالاها را به صورت سریع و بهینه به مقصد نهایی برسانند و باعث افزایش تجارت و رشد اقتصادی می‌شود. همچنین، ترانزیت کالا در مسیرهای حمل و نقل بین‌المللی بهبود امنیت و تسهیلات لازم برای حمل و نقل کالاها فراهم می‌کند.
در کل، ترانزیت کالا به معنای انتقال و حرکت کالاها از یک مبدأ به یک مقصد نهایی است، با عبور از یک نقطه میانی در مسیر، و این فرآیند مهمترین جزء در زنجیره تأمین و حمل و نقل بین‌المللی کالاها می‌باشد.

مفهوم ترانزیت

به احتمال 90%، همه افراد عبارات: راننده ترانزیت، ماشین ترانزیت و ترانزیت کالا را شنیده‌اند. بیش‌تر افراد، ترانزیت را به معنی واردات و صادرات کالا می‌شناسند. اکثر وبسایت‌ها، عبارت ترانزیت داخلی را با مفهوم حمل بار یا کالا که در شهرهای درون مرزی از طریق تیم‌های باربری انجام می‌شود را تعریف کرده‌اند. این تصور از اصطلاح ترانزیت کالا به طور کل غلط است.

تفاوت ترانزیت با صادرات و واردات

در حوزه گمرک بعضی وقت‌ها یک فرد صادرکننده‌ای کالایی که توسط عوامل داخلی کشور تولید شده است را صادر می‌کنند به کشورهای دیگر؛ در اصطلاح صادرات، مبدأ کالا کشور ایران و مقصد آن یک کشور دیگر است. در واقع گیرنده کالا، مشتری کالای ایرانی است. معروف‌ترین مثال در رابطه با این مسئله، صادر کردن نفت از کشور است.اما حالت برعکس هم وجود دارد، یعنی یک شخص وارد کننده‌ای از کشور دیگری یک کالایی را وارد ایران می‌کند.در حوزه گمرک، واردات و صادرات وجود دارد. این واردات و صادرات می‌توانند موقت یا همیشگی باشند. موقتش به این معنا است که کالا را به صورت تکی برای نمونه کار به مشتری یا حضور در نمایشگاه صادر می‌کنند و بعد از اتمام کار، کالا را به کشوری که از آن صادر شده است، بازگردانده یا مرجوع می‌شود.

صادرات و واردات کالا با ترانزیت کالا با هم دیگر متفاوت هستند. به طور کلی در ترانزیت، کشور ما مبداء کالا نیست و مقصدش هم نیست.

به طور مثال: کالایی را از کشور پاکستان به کشور ترکیه می‌خواهیم ارسال کنیم، در طی مسیر ارسال کالا به مقصد، از بعضی از کشورها به علاوه کشور ما ترانزیت می‌شود، که باید حق ترانزیت و عوارض گمرکی را پرداخت کنند.می‌توانند کشورها از ترانزیت، یک منبع درآمدی ثابتی داشته باشند. بعضی از کشورها به جای اینکه تأمین اقتصادشان از صادرات تولیدات داخلی باشد، بیش‌تر از ترانزیت کالاها اقتصادشان تأمین می‌شوند؛ مثل کشور امارات متحده و سنگاپور که در محدوه خودشان، ترانیزت‌های کالا زیاد صورت می‌گیرد.

در کشور ایران، جاده‌ای معروفی بوده به نام جاده ابریشم. در این مسیر، چین محصولات ابریشمی را از کشور ما ترانزیت می‌کرد به کشورهای اروپایی.

انواع ترانزیت

ترازینت به دو نوع تقسیم می‌شود: 1. ترانزیت داخلی  2. ترانزیت خارجی

ترانزیت داخلی

نام دیگر ترانزیت داخلی، پاساوان است. ترانزیت داخلی یا پاساوان به معنای این است که اکثر اوقات یک واردکننده‌ای، کالایی را از یک نقطه مشخص شده وارد کشور می‌کند؛ ولی به دلایلی ترخیص کالا و وارد کردن آن به داخل بازارهای کشور از همان گمرک وجود ندارد. به طور مثال یک وارد کننده‌ای کالایی وارد گمرک بندرعباس کرده است، ولی به دلایل ترافیک کالا در این گمرک، امکان ترخیص کالا وجود ندارد.
در ماده 60 قانون گمرک کشور، که به تشخیص گمرک یا به درخواست صاحب بار یا کالا، بار را به یک گمرک دیگر مثلاً سرخصس منتقل می‌کنند تا ترخیص کالا و امور گمرک در آن انجام شود. به انجام این عمل که کالا از گمرک بندرعباس به گمرک سرخس منتقل شود ترانزیت داخلی می‌گویند.

ترانزیت خارجی

ترانزیت خارجی که ترانزیت بین المللی هم نام دارد، بیش‌تر برای منتقل کردن کالاهای سنگین از کشوری به کشور دیگر انجام می‌شود. بعضی از محموله یا کالاهای سبک وزن هم با ترانزیت هوایی جابجا یا منتقل می‌شوند.
ترانزیت خارجی یا ترانزیت بین المللی به دو نوع تقسیم می‌شوند:

ترانزیت بین المللی نوع اول:
ترانزیت کردن به خارج یکی نوعی از ترانزیت کالا است، که فقط یک مبدا و مقصد وجود دارد؛ به اینگونه صورت می‌گیرد که کالا از مبدأ گمرک یک کشور به مقصد گمرک کشور دیگر صادر می‌شود.
ترانزیت بین المللی نوع دوم:
نوع دوم ترانزیت خارجی یا ترانزیت بین المللی به گونه‌ای است که چند کشور درگیر حمل و نقل باشند. در واقع به این معنا است، کالا از مبدأ تا مقصدی که می‌خواهد منتقل شود باید مورد برسی چند کشور قرار بگیرد. نکته مهمی که باید به آن توجه کنید این است که تاریخ و زمان‌های ورودی و خروجی در هر شهر و کشور تعیین و مشخص شده و تأخیر نباید در آن داشته باشد. همچنین پیش از هر چیز مرزها و گمرک‌های هر کشور برای دریافت و انتقال کالا در ترانزیت خارجی مشخص خواهد شد.

هزینه ترانزیت داخلی

در قسمت‌های بالا هم گفته شد که بعضی از افراد، ترانزیت داخلی یا پاساوان را با باربری‌های کالا یا جابجایی کالاها که بین شهر‌های داخل کشور صورت می‌گیرد اشتباه می‌گیرند. بر اساس قانون، مالک بار اگر به خواست خودش درخواست ترانزیت داخلی بدهد، خسارت‌هایی که ممکن است به بار وارد شود و به علاوه حق بیمه را باید در حین ترانزیت پرداخت کند. ولی اگر در ترانزیت داخلی، گمرک صلاح بداند، محافظت از کالا یا بار را برعهده می‌گیرد به علاوه هزینه‌های پرداختی.
انواع ترانزیت از لحاظ شیو‌ه حمل بار
برای ترانزیت کردن، شیوه‌های حمل باری وجود دارد مثل: حمل بار زمینی، دریایی، ریلی و حتی ممکنه که جابجایی کالا با این شیوه‌های حمل بار به طور مختلط انجام شود. به طور مثال، ممکنه که کالا یا بار از یک نقطه شهر یا کشوری به صورت جاده‌ای حمل یا جابجا شود و بعد به صورت حمل و نقل دریایی از یکی از بنادر کشور ترانزیت شود.

ترانزیت ریلی

به حمل و جابجایی بارها از طریق خطوط ریلی با قطارهای باربر را ترانزیت ریلی می‌گویند. ترانزیت ریلی یکی دیگر از روش‌های کم هزینه و مقرون به صرفه است. یک نکته‌ای که باید در این روش به آن توجه کرد این است، ترانزیت ریلی وابسته به خطوط آهنی است و به خاطر همین امکان حمل بار در بعضی از کشورها وجود ندارد و این روش را کشورها و شهرهایی استفاده می‌کنند که خطوط آهن داشته باشند.

ترانزیت دریایی

یکی از نمونه ترانزیت‌های رایج و قدیمی در جهان، ترانزیت دریایی است. در ترانزیت دریایی، کالاها یا بارها با کشتی و لنج جابجا یا منتقل می‌شوند. ترانزیت دریایی را هر کشوری نمی‌تواند دارا باشد، کشورهایی که به آب‌های آزاد دسترسی دارند و مرزهای آبیشان با دیگر کشورها گسترده است، می‌تواند از ترانزیت دریایی بهره ببرند.مثال: سمت شمال کشور ایران دریای خزر وجود دارد و به همین دلیل با کشورهای شمالی می‌تواند ترانزیت دریایی کند. به علاوه سمت جنوب کشور با وجود خلیج فارس و دریای عمان، به آب‌های آزاد هم دسترسی دارد.

ترانزیت دریایی از نظر هزینه‌ای و اقتصادی کاملاً مقرون به صرفه است و روشی مهم در جابجایی نفت و فرآورده‌های نفتی است.

ترانزیت هوایی

یکی از سریع‌ترین ترانزیت‌ کالاها، ترانزیت هوایی است؛ به علاوه سرعت زیاد و به صرفه‌ای که دارد، کاربردهای زیادی هم دارا می‌باشد. بیش‌تر کشورها از همین ترانزیت کسب درآمد می‌کنند. این نوع حمل ترانزیت، بیش‌تر برای جابجایی یا منتقل کردن محصولات و کالاهایی مثل: تجهیزات پزشکی و محصولات دارویی و کشاورزی استفاده می‌شود. چون این محصولات دارویی و کشاورزی با گذشت زمان فاسد و کیفیتشان را هم از دست می‌دهند. کالاها یا بارهایی که به اصطلاح کوچیک و کم حجم هستند، ترانزیت هوایی گزینه مناسبی می‌تواند برایشان باشد.

ترانزیت زمینی

ترانزیت زمینی که نام دیگر آن ترانزیت جاده‌ای است که جابجایی بارها و کالاها از خطوط جاده‌ای انجام می‌شود. کامیون‌های ترانزیت را قطعاً همه ما در جاده‌ها دیده‌ایم، این یکی از نمونه‌های ترانزیت زمینی است. ترانزیت زمینی یکی از پرکاربرد‌ترین روش‌های ترانزیت است، بسیار مقرون به صرفه و دسترسی آن هم بسیار آسان‌تر است نسبت به روش‌های هوایی و دریایی.

یکی دیگر از کاربردهای ترانزیت زمینی، حمل و نقل کالا بین کشورهای نزدیک است.